De dood vertelt verhalen

Introductie
1 op de 3 Nederlanders spreekt nooit over de dood en 30% is zelfs bang voor de dood [1].Toch is de dood onlosmakelijk verbonden aan het leven. Wij in de Westerse wereld zijn geneigd de dood te ontkennen [2]. Hoewel niet te veel nadenken over de dood evolutionair voordelig is, omdat nadenken over de dood het stukje van het brein uitschakelt wat de toekomst ziet, zorgt het ook voor problemen. We zien daardoor de dood alleen als iets wat een ander overkomt. Dat zorgt ervoor dat meer mensen bang zijn voor de dood [3]. Mede dankzij het afnemende geloof en maatschappelijke veranderingen is de dood in de taboesferen geraakt.

Waarom?
Doordat veel mensen in Nederland niet bezig zijn met de dood kan het als een enorme klap aankomen als ze er opeens mee te maken krijgen. Daarnaast heeft het wel spreken en bewust zijn van de eigen sterfelijkheid erg veel voordelen. Door er meer mee bezig te zijn verminderd de angst voor de dood omdat je dan vaak kan achterhalen welke angst daar onder ligt, zoals bijvoorbeeld de angst voor het onbekende[4]. Bang zijn voor de dood kan je erg tegenhouden in het leven. Het kan zelfs ervoor zorgen dat je paniekaanvallen hebt en onderwerpen en situaties die met de dood te maken hebben uit de weg gaat [4]. Echter is angstreductie niet het enige voordeel van bezig zijn met de dood. Doordat je bewuster bezig bent met je eigen sterfelijkheid kan het ervoor zorgen dat je meer rust ervaart in het dagelijks leven en beter weet wat je in het leven wil bereiken [5].

Wie?
Jongeren (18-24) zijn percentueel het meest bang voor de dood, maar liefst 38% [1]. Daarnaast is 18-24 jaar ook een hele onzekere levensfase. Het is een groep die wel wat meer rust en zingeving kan gebruiken over het algemeen. Daarnaast is het een groep die relatief weinig met de dood te maken heeft gehad. Als ze dan met de dood te maken krijgen kan dat als een enorme klap aankomen. Het heeft dus niet alleen zin voor de groep die bang is om met de dood 'in contact te komen' maar alle jongeren kunnen er baad bij hebben.

Wat?
"‘Over de dood praten’ is een breed begrip. Het kan gaan over de uitvaart of de visie op het leven-na- de-dood, het kan gaan over palliatieve zorgverlening of over afscheid nemen, het kan gaan over eerdere verlieservaringen of over de eigen sterfelijkheid." [5]

Het hoofddoel is een groep die relatief weinig met de dood te maken heeft gehad het eerste zetje te geven met de dood bezig te zijn. Om jongeren te inspireren met verhalen over de dood van anderen, ze een inkijkje geven in hoe het einde op een dag er voor hen uit kan zien. De jongeren helpen er een voorstelling bij te kunnen maken en te laten wennen aan het idee van die laatste levensfase in een afgeschermde omgeving. De quote hierboven geeft mooi aan dat over de dood praten een heel breed begrip is en dat de verlieservaring daar ook een belangrijk onderdeel van is.

De ervaring is in eerste instantie dus niet gecreëerd om angst te verminderen, echter het kan een indirecte mooie bijkomstigheid zijn. De cocon biedt een afgeschermde plek waar de doelgroep verhalen kan horen van de laatste levensfase van anderen. De natuurlijke uitstraling van de cocon wil de boodschap uitdragen dat de dood een natuurlijk onderdeel van het leven is. Ze kunnen op basis van een kleine samenvatting een van de drie verhalen kiezen welk die hun het meest aanspreekt. Dat gekozen verhaal wordt hen dan vertelt door meerdere stemmen en met details die de verhalen beleefbaar maken. Doordat ze de verhalen horen hebben ze meer de ruimte om de verhalen te verbeelden. Daarna krijgen ze de kans nog even in de afgeschermde omgeving te blijven om over het verhaal na te denken of nog een tweede of derde verhaal te beluisteren. Dat geeft de jongeren de autonomie om te beslissen over de duur van de ervaring dat is besloten op basis van ingevulde vragenlijsten.

Context
Een passende context voor dit ontwerp zou een meerdaags festival kunnen zijn. Bij festivals komen veel jongeren. Het is een omgeving waar veel mensen open staan voor nieuwe ervaringen. Waarbij mijn ervaring de bezoeker een nieuwe visie kan bieden op het uiteindelijk onvermijdelijke levenseinde. Op festivals is vaak ruimte voor installaties en dit soort onderwerpen. Het ontwerp van de installatie heeft ook natuurlijke uitstraling die mooi past bij een van de vele bomen die op festivals te vinden zijn.

Bronnen

1. Landelijk Expertisecentrum Sterven. Rapportage de beleving rondom sterven en het
   stervensproces in 2021. n.d. https://landelijkexpertisecentrumsterven.nl/wpcontent/uploads/Rapportage-de-beleving-rondom-sterven-en-het-stervensproces-in2021.def_.pdf.
2. ScholarWorks@GVSU. "Artikel op Grand Valley State University." n.d.
   https://scholarworks.gvsu.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1120&context=orpc
3. Universiteit Utrecht. "Ook jij gaat een keer dood." n.d. https://www.uu.nl/nieuws/ook-jij-gaateen-keer-dood.
4. Balasubramanian, C., Subramanian, M., Balasubramanian, S., Agrawal, A., Raveendran, S., & Kaliaperumal, C. (2018). "Thanatophobia": Physician's Perspective of Dealing with Patients with Fear of Death. Journal of natural science, biology, and medicine, 9(1), 103–104. https://doi.org/10.4103/jnsbm.JNSBM_102_17
5. Palliaweb. "Wat zijn goede redenen om over de dood te praten." n.d. https://palliaweb.nl/patz/peper-voor-de-patz/werkvormen/wat-zijn-goede-redenen-om-over-de-dood-te-praten.