Leaf it to Nature

Eten vormt de kern van ons bestaan. Toch zag onze voedselomgeving er vroeger anders uit dan vandaag de dag. Voedsel was schaars en moest direct uit de natuur komen. Al miljarden jaren maken wij mensen onderdeel uit van een natuurlijk ecosysteem, met als centrale deler de stroom van energie. Om te kunnen overleven in dit systeem, heeft ons lichaam een evolutie doorgemaakt.

Maar inmiddels leven we met ditzelfde lichaam in een radicaal ander voedselklimaat dan vroeger. In de afgelopen 150 jaar zijn we stoffen gaan eten, opgebouwd uit nieuwe moleculen en met behulp van processen die nooit eerder in onze evolutionaire geschiedenis voorkwamen. Tegenwoordig bestaat 70% van het supermarktaanbod uit ultrabewerkt voedsel (foodwatch, 2017). Ultrabewerkt voedsel is voedsel dat gemaakt wordt via industriële processen. Dit ultrabewerkte voedsel vormt op het moment een aanzienlijk deel van ons moderne dieet. Maar is ons geëvolueerde lichaam wel in staat om de juiste voedselkeuzes te maken in het huidige eettijdperk?

Onze voorouders hebben geleerd voedingsstoffen uit de natuur te halen. Natuurlijke producten veranderen van smaak en inhoud afhankelijk van temperatuur, klimaat, grond en seizoen. Als gevolg heeft de mens een intuïtief zintuigelijk systeem ontwikkeld dat in staat is de kleine veranderingen in smaak waar te nemen en op basis van deze informatie een veilige en voedzame voedselkeuze te maken (Breslin, 2013).

Echter krijgt de industriële voedselindustrie iets voor elkaar wat de natuur niet kan, namelijk het creëren van een consistente smaak. Ultrabewerkt voedsel ondergaat een intensief verwerkingsproces waarbij de oorspronkelijke moleculen, inclusief essentiële micronutriënten worden vernietigd. Volwaardig voedsel bevat duizenden moleculen meer dan voedselproductiebedrijven er weer aan toevoegen (Barabási et al., 2019). Later in het proces worden smaken weer opnieuw toegevoegd door middel van kunstmatige additieven zoals smaak- en geurversterkers. Dit geeft voedselproductiebedrijven ultieme controle over de smaak van het product.

Het probleem is echter, dat bij het ontwikkelen van smaak met smaakversterkers en andere additieven, de nutriënten die hierbij horen ontbreken. De smaak van het product is dus geen betrouwbare indicator meer van het daadwerkelijke voedingsprofiel. Verschillende studies onderbouwen dat het lichamelijk onvermogen om de juiste associaties te maken tussen voedingsstoffen en een voedingsmiddel het lichaam in de war kan sturen. Het is mogelijk dat de opzettelijke overconsumptie van deze calorierijke voedingsmiddelen de manier is waarop het lichaam op zoek gaat naar de missende micronutriënten (Scrinis, 2020a) (Elizabeth et al., 2020).

De ontwikkelingen die de voedselindustrie over de afgelopen decennia heeft doorgemaakt zorgen er dus voor dat we, in plaats van te vertrouwen op onze intuïtieve interne signalen, moeten vertrouwen op externe signalen zoals marketing, verpakking en reclame.

Als we ons lichaam in staat willen stellen om de juiste voedselkeuzes te maken, maar ook als we voedsel willen produceren die ons voorziet van de bouwstenen die ons lichaam nodig heeft, is het van belang dat ons voedsel weer een natuurlijke oorsprong kent. Maar naast het product zelf is er ook een fundamentele verandering nodig in de manier waarop we naar ons voedsel kijken. Voedsel kan niet altijd perfect en consistent van smaak kan zijn. De voedselindustrie heeft op het moment volledige controle over onze smaak. En dat vinden wij maar al te fijn; we houden ten slotte van comfort. We willen graag weten welke smaken we mogen verwachten van een product dat we kopen en houden niet van teleurstelling. Maar dit is een eis die we niet aan de natuur kunnen stellen. Natuurlijke smaken veranderen. De ene dag is die appel perfect zoetzuur, knapperig en sappig, maar de andere dag kan hij ook melig en flauw zijn.

Leaf it to Nature

Leaf it to Nature is een installatie die live thee bereidt. Echter zal de smaak van deze thee op ieder moment van de dag variëren. De smaak wordt namelijk bepaald door de real-time weergegevens van de plek waar de theebladeren groeien. Dit bepaalt of de thee wateriger of juist bitterder van smaak zal zijn.

Het concept fungeert als gespreksopener over de oorspronkelijke invloed van de natuur op ons eten en op ons eetpatroon. Door de natuur een directe stem te geven in de smaak van thee, worden we uitgedaagd over onze eigen smaakvoorkeuren en consumptie- en productiegedrag na te denken.